Thị trường tôm cuối năm chưa thể tăng tốc

“Bay” 600.000 tấn sản lượng vì COVID-19

Tại một hội thảo trực tuyến về Triển vọng thị trường tôm toàn cầu, Robin McIntosh, Phó Chủ tịch Công ty Charoen Pokphand Foods (CP Foods), dự báo sản lượng tôm toàn cầu đạt 3,17 triệu tấn, giảm 16% so dự đoán được đưa ra vào năm ngoái. Con số này gồm cả tôm thẻ và tôm sú; trong đó, sản lượng tôm sú ước 220.000 tấn, giảm 7% so mức dự báo năm ngoái.

McIntosh cũng dự báo sản lượng tôm châu Á giảm 16% so năm ngoái, còn 2,24 triệu tấn. Riêng sản lượng tôm Ấn Độ sẽ giảm mạnh nhất, khoảng 31% xuống mức 530.000 tấn, khoảng 30.000 tấn trong số này là tôm sú. Trong khi đó, sản lượng tôm của Trung Quốc dự báo giảm 20% xuống 500.000 tấn, trong đó gồm 20.000 tấn tôm sú. Các nước sản xuất chủ lực khác gồm Việt nam có sản lượng dự kiến giảm 6% xuống 500.000 tấn. Khoảng 100.000 tấn trong số này là tôm sú. Tiếp đến, sản lượng tôm Indonesia có thể giảm 30% xuống mức 310.000 tấn. Trong đó có 31.000 tấn tôm sú. Sản lượng tôm của Thái Lan cũng được dự báo giảm khoảng 7% còn 270.000 tấn. Tôm sú chỉ chiếm 10% tổng sản lượng tôm của Thái Lan.

Sản lượng tôm của Mỹ Latinh dự báo giảm 17% còn 815.000 tấn. Tới nay, Ecuador vẫn là nước nuôi tôm lớn nhất khu vực này. Dự báo sản lượng tôm của Ecuador năm nay sẽ giảm 8% còn 540.000 tấn.

Như vậy, theo dự báo của McIntosh thì sản lượng tôm toàn cầu sẽ sụt giảm 10-15% do COVID-19, vẫn thấp hơn nhiều so mức giảm 30% của ngành tôm năm 2012 gây ra bởi dịch bệnh EMS. Dự báo của McIntosh và CP Food thấp hơn hẳn những con số của FAO và GAA tại cuộc họp GOAL thường niên. Số liệu mới nhất của FAO cho thấy, sản lượng tôm thẻ đạt 4,97 triệu tấn, tôm sú 750.605 tấn trong khi GAA đưa ra mức dự báo trên 5 triệu tấn.

Phục hồi chậm

Giá tôm tại một số quốc gia như Ecuador đã tăng trở lại nhưng COVID-19 vẫn còn đó nên không thể chắc chắn rằng thị trường phục hồi về nhịp cũ. Đồng nghĩa, rủi ro vẫn còn phía trước nên nông dân vẫn khá dè dặt khi thả nuôi và không muốn mạo hiểm. Do đó, thị trường tôm sẽ khó đạt tăng trưởng ngoạn mục trong các tháng cuối năm. Tuy nhiên, tùy thuộc vào diễn biến COVID-19 trong các tháng tiếp theo, sự phục hồi ngành tôm có khả năng diễn ra nhanh, đặc biệt là khi sự sụt giảm sản lượng không liên quan đến yếu tố kỹ thuật hoặc các vấn đề về sản xuất.

Thái Lan và Việt Nam không bị ảnh hưởng nặng nề bởi COVID-19 và chỉ gặp phải các vấn đề nhỏ về logistics, nhưng hai cường quốc tôm thẻ là Ecuador và Ấn Độ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Xuất khẩu tôm của Ecuador trong tháng 7 đã giảm 21% so cùng kỳ năm ngoái, còn 44.593 tấn và có xu hướng giảm thêm trong tháng 8. Cũng như vậy, sản lượng tôm 8 tháng giảm 8% còn 392.355, tấn mặc dù sự sụt giảm gần đây là do các vấn đề liên quan đến thị trường Trung Quốc.

Ngành tôm Ấn Độ cũng bị ảnh hưởng nặng nề không kém Ecuador. Jim Gulkin, Giám đốc Siam Canadian Group cho rằng, sản lượng tôm của Ấn Độ năm 2020 giảm mạnh còn 500.000 – 600.000 tấn, tương đương 20 – 30%. Nhiều nhà máy chế biến chỉ hoạt động 30 – 50% công suất, số còn lại đóng cửa. Nông dân khó tiếp cận nguồn tôm post do bị hạn chế vận chuyển tôm bố mẹ; phần lớn vẫn dè dặt thả nuôi do thị trường bất ổn. Xuất khẩu tôm của Ấn Độ đã giảm 23% so năm ngoái còn 35.926 tấn vào tháng 3, giảm tiếp 26% vào tháng 4 xuống 31.800 tấn. Trong tháng 5, xuất khẩu phục hồi về mức 48.411tấn nhưng con số này vẫn giảm 10% so cùng kỳ năm ngoái.

Triển vọng

Sản xuất tôm nuôi tại châu Á bị trì hoãn trong năm 2020 có thể dẫn đế sự sụt giảm nguồn cung theo từng vùng ở mức 30 – 40% so với năm 2019. Nguồn cung tôm của Ấn Độ giờ đây chỉ sẵn có vào tháng 8 tháng 9 thay vì tháng 4 và tháng 5 như trước. Dù giá tôm tại cổng trại ở châu Á và Mỹ Latinh đã phục hồi nhưng lời lãi không đáng là bao nên nhiều hộ nông dân có thể từ bỏ thả nuôi vụ tiếp theo. Hoạt động nhập khẩu tôm bắt đầu suy yếu ở hầu hết các thị trường từ tháng 4 trở đi. Mặc dù phân khúc bán lẻ có ghi nhận tăng trưởng tích cực tại thị trường phát triển và đang phát triển, nhìn chung mức tiêu thụ tôm toàn cầu vẫn giảm do kênh dịch vụ ẩm thực chưa phục hồi. Xu hướng này sẽ còn tiếp tục diễn ra suốt những tháng cuối năm.

Các hãng kinh doanh đang điều chỉnh để bắt kịp nhu cầu tiêu thụ đang gia tăng tại kênh bán lẻ khi mua bán trực tuyến trở thành xu hướng chủ đạo. Tuy nhiên, nhà sản xuất và xuất khẩu tại các quốc gia sản xuất tôm đang được yêu cầu giao sản phẩm phù hợp cho tiêu dùng tại hộ gia đình. Xu hướng nhập khẩu tích cực từ thị trường Trung Quốc là một tín hiệu tốt và sẽ tiếp diễn nhưng tốc độ chậm hơn. Tuy nhiên, là một thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất thế giới và nhập khẩu tôm vẫn đang tăng, Trung Quốc sẽ là yếu tố chi phối giá bán tôm trên toàn cầu. Nhập khẩu tôm của Trung Quốc từ Ecuador sẽ chậm lại do các vấn đề virus corona nhưng sự cố này có thể được giải quyết sau khi hai nước ký kết thỏa thuận về ATTP và kiểm dịch.

Người tiêu dùng tại Trung Quốc vẫn chuộng tôm nguyên con; tuy nhiên, sản phẩm tôm tiện dụng, gia tăng giá trị cũng đang thu hút nhiều sự chú ý hơn. Trong khi đó, những tranh chấp giữa Ấn Độ và Trung Quốc sẽ làm tăng lượng tôm xuất khẩu từ Ấn Độ sang Việt Nam từ tháng 6/2020 để tái xuất trở lại Trung Quốc. Tại Ấn Độ, thị trường nội địa tiềm năng chưa được khai thác hết sẽ được chú ý hơn, đặc biệt là phân khúc sản phẩm ăn liền bởi thị trường quốc tế kém hấp dẫn hơn về giá và nhu cầu.