Nông dân đến với "tôm công nghệ cao" còn nhiều trắc trở

Hiệu quả cao nhưng khó mở rộng ở nhiều địa phương

Những mô hình nuôi tôm công nghệ cao đã chứng minh được hiệu quả về kinh tế nhưng diện tích nuôi tôm ở các địa phương còn hạn chế, riêng Cần Đước có khoảng 2.000ha nuôi tôm, trong đó có khoảng 300ha được nuôi theo hình thức bán công nghiệp. Xã Tân Chánh là địa phương đi đầu của huyện trong việc nuôi tôm theo mô hình công nghiệp nhưng cũng chỉ có gần 5% diện tích tôm được nuôi theo mô hình này. Riêng mô hình nuôi tôm công nghệ cao, tuy được đề cập đến nhưng chưa được áp dụng.

Trước đây, khi con tôm sú (sau này có thêm tôm thẻ chân trắng) được đưa vào nuôi ở Cần Đước, nông dân chủ yếu nuôi theo hình thức quảng canh cải tiến (nuôi thả mật độ thưa, chỉ nuôi 1 vụ trong năm, không đòi hỏi các trang thiết bị phụ trợ: Máy tạo oxy, máy xyphong đáy,...). Với cách nuôi này, chi phí đầu tư ban đầu khá thấp và hầu hết không có hệ thống ao lắng.

Hiện nay, khi môi trường ô nhiễm, dịch bệnh phát sinh và dễ lây lan trên diện rộng, mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến kém hiệu quả, từ đó, các ngành chuyên môn vận động nông dân nên nuôi tôm theo mô hình công nghiệp và công nghệ cao.

Nuôi tôm công nghiệp đòi hỏi việc chuẩn bị ao nuôi phải đúng kỹ thuật. Bờ ao phải bảo đảm và lót bạt, dành 20% diện tích ao lắng để xử lý nước trước khi cấp vào ruộng nuôi tôm, mực nước nuôi tôm thẻ phải đạt độ sâu 1,5m, tôm giống thả nuôi với mật độ hơn 100 con/m2, do mật độ dày đòi hỏi ruộng nuôi tôm phải lắp dàn quạt mặt nước, thiết bị tạo oxy, dàn quạt chạy suốt thời gian nuôi,...

Bình quân mỗi hécta nuôi tôm theo hình thức công nghiệp, chi phí đầu tư khoảng 1,5 tỉ đồng, năng suất trên 15 tấn/ha. Mỗi năm, nông dân có thể nuôi 3 vụ, mỗi vụ lời vài trăm triệu đồng/ha. Cụ thể, vào tháng 4/2017, với giá bán 120.000 đồng/kg, năng suất 15 tấn/ha, người nuôi tôm có lời trên 400 triệu đồng/vụ. Tuy nhiên, hiện nay, số hộ nuôi tôm theo hình thức công nghiệp không nhiều, trong đó nguyên nhân chủ yếu là vốn đầu tư ban đầu cao.

Tương tự, nuôi tôm công nghệ cao đòi hỏi vốn đầu tư lớn, ao nuôi không chỉ được lót bạt xung quanh bờ bao mà toàn bộ diện tích ao nuôi phải làm mái che kín và đáy ao phải được trải bạt, phải lắp đặt hệ thống xyphong đáy ao để thu gom thức ăn thừa, các chất cặn bã trong quá trình nuôi.

Ngoài ra, nuôi tôm công nghệ cao đòi hỏi nông dân phải có 70% diện tích phụ trợ bao gồm ao ươm tôm giống (diện tích 10%), hệ thống ao lắng 1 để lọc sinh học (diện tích 30%) và ao lắng 2 xử lý mầm bệnh trước khi cấp nước cho ruộng nuôi (diện tích 30%).

Như vậy, 1ha tôm chỉ sử dụng 30% diện tích để nuôi. Mật độ nuôi thả dày trên 200 con/m2 nên phải lắp đặt thiết bị phụ trợ nhiều hơn, chi phí thức ăn cao hơn và tất nhiên, nguồn vốn đầu tư rất cao. Chi phí đầu tư cao nhưng ưu thế của mô hình nuôi tôm công nghệ cao có thể đạt năng suất ngoài 40 tấn/ha và tỷ lệ rủi ro do dịch bệnh ít hơn.

 Đầu tư nuôi tôm công nghiệp ... bộn bề khó khăn

Ngoài nguồn vốn đầu tư ao đầm, con giống, thức ăn,... thì kết cấu hạ tầng để nuôi tôm công nghiệp và nuôi tôm công nghệ cao không bảo đảm, trong đó, trở ngại lớn nhất là điện sản xuất. Hiện tại, nông dân sử dụng điện sinh hoạt để chạy các thiết bị nuôi tôm nên không bảo đảm an toàn thiết bị và giá điện cao do vượt định mức sử dụng.

Để nuôi tôm công nghiệp, mỗi hécta sử dụng khoảng 40 dàn quạt mặt nước (chưa kể máy tạo oxy, máy xyphong đáy) nếu sử dụng máy nổ suốt thời gian nuôi thì lượng xăng dầu rất nhiều, chi phí cao và tiếng ồn rất lớn.

Trong khi đó, để bảo đảm lượng điện phục vụ nuôi tôm, mỗi hécta phải lắp 1 máy biến thế 15-25 kVA, chi phí trên 100 triệu đồng, chưa kể đường dây dẫn đến khu vực sản xuất, đây cũng là trở ngại lớn cho nông dân.

Một vấn đề cũng cần phải giải quyết đó là hệ thống giao thông, kênh, mương nội đồng không đáp ứng yêu cầu sản xuất. Để thi công ao đầm nuôi tôm công nghiệp, bắt buộc phải sử dụng máy chuyên dùng nhưng hệ thống giao thông nhỏ hẹp, không thể đưa các phương tiện vào thi công; hệ thống kênh, mương bị bồi lắng, không đáp ứng yêu cầu cấp - thoát nước nuôi tôm.

Ngoài ra, với yêu cầu phải dành diện tích ao lắng 30% đối với nuôi tôm công nghiệp và 70% đối với nuôi tôm công nghệ cao là rất khó thực hiện. Trước đây, nông dân nuôi tôm theo phương pháp quảng canh cải tiến, tận dụng đối đa diện tích mặt nước để nuôi tôm, hầu hết các ao nuôi đều có có hệ thống ao lắng - đó là chưa kể đến đặc trưng của vùng nông thôn như Cần Đước thì diện tích đất sản xuất của nông dân không nhiều, nên việc xây dựng ao lắng theo quy trình nuôi tôm công nghiệp, công nghệ cao là rất khó khăn,...