Giá tôm giảm, người nuôi thêm lo

Ngay từ tháng 4, xuất khẩu tôm đã cho thấy dấu hiệu hồi phục và sự hồi phục đó diễn ra ngày càng tích cực hơn trong tháng 5 và tháng 6, giúp kim ngạch xuất khẩu tôm cả nước trong 6 tháng đầu năm tăng gần 3%. Điểm thuận lợi trong xuất khẩu tôm 6 tháng qua là các quốc gia nuôi tôm lớn như: Ấn Độ, Ecuador, Indonesia... nhất là Trung Quốc bị tác động từ COVID-19 khá nặng nề, khiến chuỗi cung ứng tôm của họ ít nhiều bị gián đoạn. Trong khi đó, Việt Nam khống chế dịch COVID-19 tốt hơn, nên vì an toàn, nhiều hệ thống tiêu thụ tôm lớn đã tìm về Việt Nam. Tuy nhiên, theo ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, do nhiều yếu tố chủ quan lẫn khách quan, nên không phải doanh nghiệp nào cũng nắm bắt được cơ hội trên. Điều này lý giải vì sao doanh số chung toàn ngành vẫn tăng gần 3% trong 6 tháng đầu năm, nhưng vẫn có những doanh nghiệp đang rất khó khăn.

Ảnh minh họa

Ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Cà Mau cho biết, khoảng 50% doanh nghiệp xuất khẩu tôm của tỉnh hiện đang rất khó khăn vì không xuất được hàng do ảnh hưởng của dịch COVID-19 làm phát sinh lượng hàng tồn kho khá lớn.

Theo ông Võ Văn Phục, Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản sạch Việt Nam, hàng năm khi vào vụ chính doanh nghiệp đã có nhiều hợp đồng nhưng không làm kịp do không có lao động, nên giá tôm thường bị giảm. Cụ thể như ở vụ tôm năm nay, dù sản lượng tôm thời gian qua vẫn thấp hơn so với cùng kỳ, nhiều doanh nghiệp đã ký được hợp đồng khá lớn, với mức giá không hề thấp, nhưng giá tôm trong nước vẫn cứ đi xuống là do doanh nghiệp không đủ lao động phục vụ chế biến. Riêng tôm thẻ cỡ lớn chủ yếu được tiêu thụ trong hệ thống nhà hàng, khách sạn, du lịch, nhưng do COVID-19 hệ thống này đến nay hoạt động còn yếu, nhu cầu thấp, nên giá giảm mạnh. Ông Phục cho biết: “Ngành tôm vốn mang tính thời vụ, nhưng theo Luật Lao động thì doanh nghiệp không được thu lao động theo thời vụ vì hợp đồng từ 1 tháng trở lên là đã phải thực hiện các chế bộ bảo hiểm xã hội, y tế… nên người lao động không đồng ý  làm. Thứ hai là thủy sản được xếp vào ngành độc hại, nặng nhọc nên không sử dụng được lực lượng lao động hùng hậu hiện nay là từ 16 - 18 tuổi”.

Khó tính lâu dài

Hiện nay, không chỉ có giá tôm giảm mạnh, mà các điều kiện nuôi hiện cũng bắt đầu tăng dần độ khó, rủi ro càng thêm lớn, khiến người nuôi thêm lo lắng. Thông thường, từ tháng 7 trở đi, khu vực ĐBSCL mưa bão sẽ nhiều hơn, làm cho môi trường nuôi biến động mạnh và dễ phát sinh dịch bệnh gây thiệt hại tôm nuôi. Nếu giá tôm không được cải thiện và diễn biến mưa bão, dịch bệnh phức tạp, sẽ có nhiều diện tích tiếp tục tạm ngưng nuôi do lo ngại rủi ro, nhất là những hộ nuôi nhỏ lẻ, hay nuôi ao đất.

Rõ ràng, việc giá tôm liên tục giảm trong thời gian gần đây không chỉ khiến người nuôi tôm bị sốc, mà còn khiến họ chùn tay khi quyết định có nên tiếp tục thả nuôi hay không. Một khi người nuôi lo ngại rủi ro không dám thả nuôi, khả năng thiếu hụt tôm nguyên liệu sẽ xảy ra trong những tháng cuối năm 2020, thậm chí có thể kéo dài sang một vài tháng đầu năm 2021. Đây cũng là điều đã được một số doanh nghiệp dự báo trước, nhưng muốn hóa giải bằng biện pháp mua tôm tạm trữ ngay thời điểm giá còn thấp như hiện nay đối với họ gần như là không thể.

Ông Võ Văn Phục chia sẻ, có nhiều lý do khiến các doanh nghiệp không thể mua tôm tạm trữ trong thời gian dài, dù về mặt kỹ thuật có thể trữ tôm từ 1 - 2 năm vẫn được. Lý do đầu tiên là không đủ vốn để thu mua dự trữ, hơn nữa nếu dự trữ càng lâu, chi phí bảo quản càng lớn, lãi suất càng nhiều, giá thành tăng. Thứ hai là không đủ kho để dự trữ và cuối cùng là rủi ro về giá vì không ai có thể nói biết trước giá tôm sau thời gian 3 tháng, 6 tháng hay 1 năm tới ra sao.