Bốn yếu tố giúp nuôi tôm thành công

Con giống tốt đơn giản là phải tăng trưởng tốt và sức đề kháng tốt. Trên thị trường hiện có 3 dòng tôm giống đang được công nhận về mặt tăng trưởng, bao gồm con giống CP, SIS siêu tăng trưởng (Superior SIS) và con giống siêu tăng trưởng của Konabay (Hendrix Genetic). Những dòng tôm giống này đã được nuôi phổ biến ở Việt Nam và các quốc gia như Thái Lan, Indonesia hay Ấn Độ, cho hiệu quả cao, bản thân tôi cũng đã nuôi qua các dòng tôm này và khẳng định cả 3 dòng tôm cho hiệu quả tăng trưởng tốt.

Thức ăn là một trong những chi phí lớn trong giá thành nuôi tôm, theo ông nên sử dụng thức ăn cho tôm như thế nào để có hiệu quả cao nhất?

Để sử dụng thức ăn hiệu quả nhất thì cần phải đúng chất lượng và đúng giai đoạn. Muốn con tôm tăng trưởng nhanh, cần phải đầu tư thức ăn ngay từ giai đoạn đầu. Chẳng hạn giai đoạn ương gièo mà không đầu tư thức ăn chất lượng cao cấp thì những giai đoạn về sau con tôm sẽ rất yếu và khi chuyển gièo qua ao nuôi thì tôm dễ hao hụt và dễ bị đường ruột, chậm lớn. Vì vậy, người  nuôi cần đầu tư thức ăn chất lượng cao để gièo tôm, độ đạm 45 – 50% thậm chí 55% để đảm bảo tôm có sức khỏe tốt và khi đưa ra ao nuôi, tôm tăng trưởng nhanh.

Khi tôm ra ao nuôi có hai giai đoạn, đó là tăng trưởng từ từ rồi tăng trưởng rất nhanh giai đoạn từ 100 con/kg đến 50 con/kg có thể dùng các dòng thức ăn 40% đạm. Giai đoạn từ 50 con/kg rút size xuống còn 30 con/kg hay 20 con/kg nên dùng các thức ăn cao đạm (thức ăn tăng trọng). Tôm muốn tăng trưởng phải lột xác mà hoạt động lột xác tiêu hao nhiều sức khỏe và năng lượng; do vậy, khi tôm ăn không đủ lượng và không đủ chất thì làm chậm hay ngưng lột xác làm tôm tăng trưởng chậm, thậm chí ngừng hoặc giảm tăng trưởng. Tóm lại cần ưu tiên đầu tư thức ăn chất lượng cao cho giai đoạn ương gièo và rút kích cỡ tôm về lớn (từ 50 con/kg về 30 con/kg hay 20 con/kg).

Các chuyên gia nước ngoài đều đánh giá chất lượng nước trong nuôi tôm tại Việt Nam ảnh hưởng rất nhiều kết quả nuôi. Theo ông, nên quản lý nước như thế nào?   

Như tôi nói ở trên, quản lý nước là một trong ba yếu tố quan trọng nhất để nuôi tôm thành công. Theo tôi, thực tế hiện không có nhiều trang trại đủ điều kiện thiết kế tốt hệ thống đầu vào cho việc quản lý tốt chất lượng nước.

Hiện nay, do nguồn nước đầu vào ô nhiễm hữu cơ cao nên hệ thống ao lắng lớn theo kiểu “đập tràn” đóng vai trò rất quan trọng cho thành công của nhiều trại nuôi. Ngoài ra, các yếu tố chủ đạo trong quản lý chất lượng nước khi nuôi nên tập trung vào hàm lượng ôxy hòa tan cao để giúp tôm tăng trưởng tốt, đồng thời giúp các dòng men vi sinh tăng trưởng và phân giải chất hữu được tốt hơn. pH của nước cần quản lý từ 7,6 – 7,9 để giảm rủi ro khí độc Ammonia, Nitrite và H₂S.

Một vấn đề nữa là quản lý yếu tố kiềm, đặc biệt trong mùa mưa nên làm ống xả tràn vì nước mưa nhẹ hơn nước lợ trồi lên trên tạo tình trạng hai tầng nước, ngăn cản ôxy hòa tan xuống tầng dưới, ngoài ra nước mưa có tính axit sẽ làm giảm độ pH và kiềm trong ao. Khi mưa, kiềm và pH tụt xuống rất nhanh, vì vậy phải nâng kiềm và pH khi mưa. Kiềm cho nuôi tôm mật độ cao phải ở mức tối thiểu 120 mg/l (tốt nhất 150 mg/l đến 200 mg/l). Nâng kiềm có nhiều phương pháp, trong đó nên dùng vôi chất lượng tốt ngâm gạn lấy nước tạt cho ao bạt hoặc tạt thẳng nếu ao đất. Quản lý nước luôn đi với quản lý khí độc, trong đó có quản lý ôxy hòa tan, kiềm và pH.

Người nuôi lo lắng về tình hình dịch bệnh, nhất là dịch bệnh đã phát sinh cả trong nuôi tôm ao bạt, nhận định của ông về điều này?

Quản lý dịch bệnh là yếu tố thứ tư đưa đến thành công trong nuôi tôm. Hiện nay đa số người nuôi đều than phiền về bệnh đường ruột của tôm. Bệnh đường ruột có nguyên nhân từ sự quản lý không tốt chất lượng nước và thức ăn. Cho ăn dư dễ làm dơ nước và đáy ao, phát sinh nhiều tảo độc, ký sinh trùng và nấm hoặc cho ăn thiếu tôm dễ ăn các chất bẩn ở đáy ao nên cho ăn dư hay thiếu đều dễ làm tôm nhiễm bệnh đường ruột. Ngoài ra, chất lượng của bột cá trong thức ăn cũng là vấn đề rất lớn trong quản lý chất lượng thức ăn, nhất là độ tươi của bột cá nội, nếu không quản lý tốt cũng có thể dẫn đến bệnh đường ruột của tôm nuôi. Các nhà máy thức ăn nên quản lý độ tươi của bột cá thông qua đo chỉ tiêu Histamine (Histamine phải < 1.000).

Ngoài bốn yếu tố trên, ông còn nhấn mạnh tới yếu tố nào khác giúp người nuôi nuôi tôm lớn nhanh?

Tôm là động vật bậc thấp nên rất dễ bị sốc (stress) làm tôm dễ nhiễm bệnh và chậm lớn. Vì vậy, khi sức chứa sinh khối tôm trên một đơn vị thể tích nước tới ngưỡng (gọi là “Sức tải sinh học”) sẽ làm tôm bị sốc, cho nên giảm tải sinh học ao tôm cũng là giải pháp quan trọng giúp tôm lớn nhanh. Giảm tải sinh học bằng việc chia ra 3 – 4 giai đoạn nuôi, san thưa tôm khi gần đạt “tải sinh học” thậm chí có những trại nuôi chia ra tới 6 giai đoạn nuôi để giúp tôm lớn nhanh hơn.

Dù thị trường tôm giống hiện rất phát triển, nhưng nhiều người nuôi bày tỏ sự lo lắng về chất lượng tôm giống, vậy giải quyết vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Về chất lượng các dòng tôm bố mẹ, như tôi đã đề cập, có 3 loại giống chất lượng, siêu tăng trưởng được người nuôi công nhận. Người nuôi không phải lo lắng về chất lượng di truyền tăng trưởng của tôm bố mẹ. Hiện nay, vấn đề chỉ là chuẩn hóa các trại giống tại Việt Nam như thế nào? Không phải cứ trại của các công ty lớn là có giống tốt mà các trại nhỏ mua các dòng tôm bố mẹ tăng trưởng đề cập trên, cùng với việc chuẩn hóa hệ thông lắng lọc, xử lý nước, hệ thống nuôi tảo tươi, cho ăn thức ăn Artemia và thức ăn nhân tạo chất lượng cao, quy trình ương giống bằng men vi sinh an toàn, không dùng kháng sinh sẽ cho ra những lô tôm giống tốt. Theo tôi, vai trò của Nhà nước rất quan trọng trong việc chuẩn hóa các trại giống trong nước để có thể cung cấp ra thị trường những lô tôm giống có chất lượng nhất, giúp người nuôi có vụ mùa thành công hơn.

Một số nông dân nói rằng họ lo ngại các công ty giống do thiếu con giống để cung ứng nên sử dụng con giống kém chất lượng và thu mua giống trôi nổi để cung cấp cho thị trường?

Tôi cũng đã từng nghe một số người nuôi phản ánh hiện tượng này khiến họ bị ảnh hưởng khi mua phải những lô giống trôi nổi, kém chất lượng. Nhưng, hiện nay theo tôi các công ty có con giống tốt họ sẽ không dại gì làm vậy nữa vì không chỉ ảnh hưởng đến người nuôi mà còn ảnh hưởng tới chính uy tín của chính họ. Trong kinh doanh cần phải đề cao tâm và đức thì mới thu được thành công bền lâu.

Trân trọng cảm ơn ông!