XK tôm sẽ phục hồi?

XK tôm gặp khó khăn lớn trong những tháng đầu năm nay là nguyên nhân chính khiến cho giá trị XK thủy sản giảm mạnh. Những điều chỉnh về tỷ giá, sự trở lại của nhu cầu thị trường được kỳ vọng sẽ giúp XK tôm phục hồi trở lại trong những tháng tới.

Có nhiều nguyên nhân khiến cho XK tôm gặp khó khăn lớn trong những tháng đầu năm. Trước hết, là việc giá tôm giảm mạnh trên thị trường thế giới. Nguồn cung tôm trên thế giới trong năm nay đã tăng lên đáng kể do nhiều nước XK chủ lực như Thái Lan… đã cải thiện được tình trạng hội chứng tôm chết sớm EMS.

Sản lượng tôm toàn cầu tăng cũng có nguyên nhân quan trọng từ việc giá tôm ở mức cao trong mấy năm qua đã kích thích người nuôi tôm ở nhiều nước mạnh dạn đầu tư vào nuôi tôm.

Vì vậy, theo nhận định của một số doanh nhân ngành tôm, trong năm nay, sự gia tăng về sản lượng tôm toàn cầu cao hơn nhiều so với sự gia tăng về nhu cầu. Trong khi đó, nhu cầu NK tôm của nhiều thị trường lớn như Nhật Bản, EU… lại giảm mạnh vì đồng tiền ở những nơi này bị mất giá mạnh so với đồng USD. Ngay cả thị trường Mỹ cũng giảm nhu cầu NK tôm bởi lượng tôm tồn kho từ năm ngoái đến giờ vẫn còn khá nhiều.

Những yếu tố trên đã khiến cho giá tôm trên thị trường thế giới những tháng qua giảm mạnh so với năm 2014. Không những thế, tôm Việt Nam lại đang thất thế về giá so với tôm Ấn Độ. Năm ngoái giá tôm Ấn Độ và tôm Việt Nam khi XK vào Mỹ có mức giá chênh lệch không đáng kể.

Nhưng sang năm nay, do sản lượng dồi dào và nhất là đồng rupee được Chính phủ Ấn Độ cho thả nổi tỷ giá tới vài chục phần trăm nhằm thúc đẩy XK, nên giá tôm XK của nước này đã được điều chỉnh xuống khá nhiều mà vẫn giúp nhà XK có lời, khiến cho có những thời điểm, giá tôm XK của Việt Nam sang Mỹ cao hơn tôm cùng loại của Ấn Độ tới 2 USD/kg.

Đây là mức chênh lệch khá lớn, đủ để các nhà NK sẵn sàng chuyển các đơn hàng từ Việt Nam sang Ấn Độ. Ngoài Ấn Độ, một số nước SX và XK tôm lớn khác như Indonesia, Bangladesh… cũng thả nổi tỷ giá đồng nội tệ để thúc đẩy XK, khiến cho tôm Việt Nam cạnh tranh rất khó khăn trên thị trường thế giới.

Và chính những yếu tố bất lợi ấy đã khiến cho XK tôm Việt Nam sang những thị trường lớn giảm mạnh trong quý 1 vừa qua: XK tôm sang Mỹ chỉ đạt 116,3 triệu USD, chưa bằng 1 nửa so với quý 1/2014 (263,3 triệu USD); XK tôm sang Nhật Bản đạt 103,7 triệu USD (giảm 27,6% so quý 1/2014)…

Tuy nhiên, từ ngày 7/5, khi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng giữa đồng tiền Việt Nam và đồng đô la Mỹ, từ mức 21.458 VND/USD lên 21.673 VND/USD, đã có những tác dụng tích cực đối với XK nông sản, nhất là XK thủy sản mà nổi bật là mặt hàng tôm.

Thông tin từ VASEP cho thấy, sau ngày 7/5, đơn đặt hàng đối với tôm Việt Nam đã tăng lên so với trước đó. Nhờ vậy, trong những ngày qua, giá tôm thẻ chân trắng ở một số kích cỡ đã bắt đầu tăng nhẹ trở lại.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Cà Mau cho biết, trong tuần qua, giá tôm thẻ loại 100 con/kg đã tăng từ 78.000 đ/kg lên 80.000 đ/kg, tôm thẻ loại 90 con/kg tăng 1.000 đ/kg…

Bên cạnh đó, nhu cầu NK tôm ở nhiều thị trường quan trọng được cho là sẽ phục hồi trở lại trong tháng 5 và tháng 6, khi mà lượng tôm dự trữ từ năm ngoái đã cạn. Mặt khác, trong khi Việt Nam gặp khó khăn khi cạnh tranh về giá ở mặt hàng tôm thẻ, thì ở mặt hàng tôm sú vẫn có nhiều lợi thế lớn.

Bởi hiện nay, riêng về con tôm sú, Việt Nam vẫn đang là nước đứng đầu thế giới về SX tôm sú cỡ lớn với nguồn cung ổn định và khả năng chế biến các sản phẩm giá trị gia tăng (GTGT). Chính nhờ tôm sú cỡ lớn và sản phẩm GTGT mà dù XK tôm sang Nhật Bản năm nay gặp rất nhiều khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn giữ được vị thế là nước XK tôm lớn nhất vào nước này.

Sự gia tăng mạnh số lượng các DN được chứng nhận có trách nhiệm với môi trường và xã hội cũng là một lợi thế không nhỏ cho ngành tôm Việt Nam. Theo VASEP, tới thời điểm này, Việt Nam đã có 67 DN được cấp chứng nhận BAP của Liên minh nuôi trồng thủy sản toàn cầu, trong đó có 12 DN được chứng nhận cao nhất là BAP 4 sao.

So với các nước XK tôm lớn khác, Việt Nam đang dẫn đầu về số DN có BAP 4 sao, bởi Ấn Độ mới có 2 DN đạt BAP 4 sao, Thái Lan 7 DN, Trung Quốc 2 DN. Còn Indonesia, Ecuador và Bangladesh chưa có DN nào. Còn tính số DN đạt BAP nói chung, Việt Nam chỉ đứng sau Ấn Độ (73 DN) và Thái Lan (68 DN), và vượt xa so với các nước XK lớn còn lại (Indonesia 32 DN, Trung Quốc 26 DN, Bangladesh 7 DN, Ecuador 6 DN).

Với những yếu tố như trên, nhiều khả năng đơn hàng cho tôm Việt Nam sẽ tăng lên trong thời gian tới, giúp cho XK tôm nước ta có thể phục hồi trở lại.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP), hiện có tới 90% DN XK thủy sản chọn USD là đồng tiền thanh toán cho các đơn hàng trong giao dịch thương mại quốc tế. Vì vậy, khi tỷ giá được nới lỏng, hoạt động XK sẽ mang lại nhiều lợi nhuận hơn cho DN so với trước đây.